Pasajlar-1: Kelimeler Işık'sız

Türk ve dünya edebiyatından pasajlar... Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar eserinden 'Mısra 11: Kelime ve yalnızlık' bölümünden küçük bir kesidi Saadet Gadiri yorumluyor...

Gece Şiirleri kanalımıza abone olmak için buraya tıklayın!

Adım | Aysun Özgül

Derin bir nefes al. Başlıyoruz. Hazır mısın? Sana senden bahsedeceğim. Endişeli ve seni harekete geçiren, doğumunda duyduğun o sesi hatırla. Bir canlı doğmaya hazırlanıyor. Etrafta tatlı bir telaş, hararetli konuşmalar, bir kadının acısını iliklerine kadar hissettiren can çığlıkları. Saatler süren koca mücadele. Annenin acıya meydan okurcasına sıktığı elleri, ara ara gelip giden ve zamanla artan sancıları var. Etraftakiler durumun sağlıklı bir şekilde ilerlediğini söylüyorlar. Henüz içeridesin fakat dışarı çıkma çabana hayranım doğrusu. Büyük bir mücadele veriyorsun. Mücadelene senin kadar katılan, ancak sen kadar güçlü, belki de senden güçlü biri var dışarıda: Annen.

Az sonra büyük bir topluluğa katılacaksın. Bir yanda var olma, diğer yanda var etmenin güzel heyecanı sarıyor her yanı. Derin bir acının iniltisi duyuluyor son kez ve gelmeden önce anneni, hatta seni daha güçlü harekete geçiren o cümleyi duyuyorsun: “Sakin ol, derin bir nefes al!”Ardından senin sesin, “In-gaa!”, yani senin deyiminle “Dünyaya merhaba!”

Zorlu bir süreçti ama başardınız. Artık buradasın. Öğrenmek için desteğe ihtiyaç duyan, henüz konuşamayan sen, küçücük, iki ayaklı, ancak yürümenin ne olduğunu bilmeyen bir yaratık. Önce emeklemeyi, sonra yürümeyi, koşmayı, çok daha sonraları konuşmayı, hatta kendi kendine yemek yemeyi öğreneceksin. Çok derine dalma. İlk etabı başarıyla tamamladın minik canlı. Doğdun, yürüdün, büyüdün. Algılarının açıldığını hissediyorsun. Sana sunulan her imgeyi kavrıyorsun. Emmeyi bıraktın mesela, artık ellerini kullanıp çatalla meyve yiyebilme bölümündesin, tebrikler. Yaşamanın diğer etaplarına geçmek için çok çaba sarf ediyorsun. Dayan. Belirli bir süre sana sunulan uyarıcıları gayet güzel kapıyorsun. Hatta öğrenme isteğini tetiklediğini ve daha çok bilmek isteğini yansıtıyorsun çevrene, çok güzel. Gelişimin bir aksilik olmadan tamamlanmaya devam ediyor ve sen her geçen gün büyüyorsun.

Bir zaman sonra anne-babanın elinden tutup ailenden sonraki yuvana gitmeye başlıyorsun: Okula. İlk başta bu durum seni biraz ürkütse de yaşıtlarınla birlikte uyum sağlayabiliyorsun. Oyunlar ve etkinlikler, bulunduğun yeri daha çok sevmeni sağlıyor. Çizgi çizme, boyama, boncukla sayı sayma, alfabe derken okuma yazma durumunu da ilerletiyorsun. Yaşıtlarınla çeşitli aktivitelere katılıyorsun. Grup oyunları, geziler, piknikler, seni sosyalleştiren türlü programlarda bulundun hatta. Öğrenme işlemini öğretmenin yardımıyla sürdürüyorsun. Tebrikler, okul sürecin de tıkırında gitti. Başlangıcı ilkokulla yaptın, sonrasında ortaokul, ardından yorucu, hatta sende stres yaratan bir sınava girip lise öğrenciliğine adım attın. Hem keyifli, hem de aksiyonlu bir lise hayatı sende güzel izler bırakarak geride kaldı. Unutulmayan arkadaşlıklar ve tabii ki o hiç unutamayacağın sevdiğin. Güzel günler.

Hayallerin, hedeflerin, yapmak istediğin planların var. Bunun için çok çalışmalı, bol stresli, yorucu ama bir o kadar da içinde güzellikler barındıran bir basamak, yani üniversite sınavın. Temposu yüksek ve stresli günlerin ardından güzel bir puanla üniversiteye adımını attın işte, tebrikler. Artık koca biri oldun. Artık hem bir unvan sahibi, hem de sıkı bir çalışansın.

Peki kendinin ne kadar farkındasın? Neler yaptığının bilincinde misin? Bırakma, devam et okumaya, çünkü asıl gerçekler şimdi başlıyor. Sen ve toplumun diğer üyeleri dünyaya gelmeyi çok iyi başarıyor, fakat hem kendilerine, hem de dünyaya ciddi hasarlar veriyorlar, üzgünüm. Bulunduğun düzeye gelmek için oldukça gayretliydin; farkındayım. Kendini geliştirmen hoştu; aferin. Şu an senden gözlerini iyice açmanı ve bulunduğun yere odaklanmanı istiyorum. Parçası olduğun toplum her ne kadar kendini geliştirse de, çevresine değerini kaybettiriyor. Hatta sana bir sır vereyim mi; etrafındaki senler dünyayı yok ediyor. Ama onları kendilerine getirmek de yine senin elinde. Korkma. Atman gereken adımlar çok yormayacak seni, ama sınayacak. İlk olarak, herkesi dinlemeyi bırak, birilerinin görmesinden korkma, aynıyız; ilk adıma yerde duran o çöpü alıp çöp kovasına atarak başlayabilirsin, korkma! İçsesine odaklan. Seni ve üyesi olduğun grubu toparlamak, senin başlattığın adımlara bağlı. Senin, senlerin adımı bütün olunca düzelmeye başlayacağız.

Bu kadar konuştuk, kimiz biz? Dünyaya geldiği ilk andan beri öğrenen, uygulayan, her canlı gibi büyüyen biz. Bazıları güzellikleri öğrendiği gibi ne yazık ki çirkinlikleri, kötülükleri de öğreniyor. Atacağımız adımlar onları da ilgilendirecek. Bize ‘İnsan’ diyorlar. Dünya milyonlarca insanı binlerce yıldır üzerinde taşıyor. Farklıyız diğerlerinden, henüz yok olmadık, yaşam mücadelesine devam ediyor ve gitgide artıyoruz. Bir yandan parklar, bahçeler inşa ederken, öte yandan çorak alanlar, kesilen ağaçlar, yerlere atılan izmaritler... Doğaya ayak izlerimiz yerine cam kırıkları, yanmış ve yanlış kullanılmış verimli araziler, hatta gezegenimize ağır tahribatlar veren fabrika atıkları bırakıyoruz.

Görüyor musun bak; sana seni anlatayım derken, aslında bize bizi anlattım. Düzeltir miyiz dersin gidişatı? O canavar fabrikaları, nükleer santralleri yok edebilir miyiz? Bir de o unuttuğumuz güven ortamını, yardımlaşmayı, paylaşmayı ve göz göze geldiğimizde yüzümüzde oluşan o masum tebessümü hatırlatabilir miyiz birbirimize? Evet. İnan. Yapabiliriz. Ve gel bu adımın ilkini birlikte atalım.

Okumayı bitirdiğinde kocaman gül ve yaşam sorumluluğunun farkında olarak hareket et. Çünkü adımların, adımlarımız olacak ve çalışmalarımız aslında hepimizi etkileyecek.

Kapını açıp doğduğun dünyaya “buradayız ve farkındayız” demenin işte şimdi tam zamanı... Şimdi sakin ol ve derin bir nefes al...

Aysun Özgül

Karmaşa | Şevval Okçu

bir balçıkla sıvanıyor güneş

bu hangi dilde seni anlatmamın en yakın hali

bu güneş hangi sabahı doğururken geceleri günaha gebe

bu tezatlar karmaşasında hangi cümle sana eş

şimdi tanrı'ya kaç meridyen mesafesinden yaklaşıyorum

gelirken gitmek nasıl

kadınlar hangi eril ele canını teslim eder

ekmek hangi dinde kutsal

şaraba haram diyen kim

şehvet en tehlikeli haline soyunur sondördünde

bu hangi çelişki, hangi sorunun cevabı bu

Şevval Okçu

Sessiz Ağıt | Batuhan Anıl Seyis

Yolcu yolunda gerek.

Bana yolcuyu uğurlamak düşer elbet.

Sırtından bakarım uzaklaşan adımlarına.

Ben, ne gideni geri getirebilirim,

Ne de kalanı avutabilirim.

Belki bir şarkıya nakarat olabilirim,

Belki de küflenmiş bir kitapta, tek sayfa...

Ama ben ne  dalından düşen bir yaprak,

Ne de yaprağı düşüren rüzgâr olabilirim.

Ne bir çocuğun gözündeki gülümseme olabilirim,

Ne de bir gülümsemeye sebep.

Bir şey olamayabilirim.

Belki hepsi de olabilirim.

Oturur bir umut ararım.

Yanı başımda duruyordur,  göremeyebilirim.

Bakınır durur varoluşuma oluş ararım.

Belki ben;

Olsam olsam,

Bu dünyadan gelip geçmiş,

Sessiz bir ağıt olabilirim.

Batuhan Anıl Seyis

Usta İşi metinler [Dasein arşivi]

Genç edebiyatçılar için Türk ve dünya edebiyatından 'usta işi' kısa öyküler ve metinler yayınlıyoruz. Aşağıdaki görsellere tıklayarak okumak istediğiniz metni okuyabilirsiniz.

'Dijital Duygular'ın ressamından yeni sergi: 'Homo Sapiens’in Son Durağı'

Turgut Ersavaş'ın 'Dijital Aşk: Homo Sapiens’in Son Durağı' isimli kişisel sergisi 11 – 28 Haziran tarihleri arasında Beyoğlu'ndaki Tünel Sanat Galerisi'nde...

Mimar ve ressam Turgut Ersavaş'ın 'Dijital Aşk: Homo Sapiens’in Son Durağı' isimli sergisi, iki bölümden oluşuyor:

Ersavaş, birinci bölümde, 'big bang'den sonra, günümüzden milyonlarca yıl önce, ilk defa Doğu Afrika'da ortaya çıkan avcı-toplayıcı gruplardan, çağımızın yapay zekâlı insansı robotlarına ve belki de gelecek yüzyıllarda, Homo Sapiens'in Mars'a uzanacak serüvenini kendine özgü yorumuyla sanatseverlere sunuyor.

2000'li yıllardan bu yana, bilimsel ve teknolojik alandaki yeni ve sıradışı buluşlar ve bu gelişmelerin insanlar ve dünyamız üzerindeki etkileri üzerindeki araştırmalarla yakından ilgilenen ve özellikle tarihçi Yuval Noah Harari ve fizik profesörü Stephen Hawking'in çalışmalarını takip eden sanatçı Ersavaş, konuyla ilgili ilk tablosunu (Dijital Duygular) 2002 yılında yapmıştı.

Serginin ikinci bölümüne gelindiğinde ise, Ersavaş'ın, Homo Sapiens'in yine kendisine, toplumuna ve yaşadığı ekosisteme, bilimsel gelişmelerin bilinçsiz kullanımıyla nasıl zarar verdiğini ele aldığı görülüyor.

Sanatseverler, Ersavaş'ın 'Dijital Aşk: Homo Sapiens’in Son Durağı' isimli kişisel sergisini, pazar, pazartesi ve resmi günler hariç her gün 10.00-19.00 saatleri arasında gezebilirler.

Yer: Ziraat Bankası Tünel Sanat Galerisi

Tarih: 11 Haziran 2019, Salı, Saat: 18.00-20.00

Adres: Asmalı Mescit Mahallesi, Müeyyet Sk. No:1, Tünel / Beyoğlu – İstanbul

Tel: (0212) 251 42 48

USTA İŞİ | Altın çocuk mezbahada

O sıralar şans yine benden yana değildi ve sinirlerim aşırı şarap içmekten fena halde yıpranmıştı; gözlerim çılgınlaşmış, güçsüz düşmüştüm; bana genellikle soluklanma olanağı sağlayan sevkıyat memurluğu, depo sorumlusu gibi bir iş ayarlayamayacak kadar bunalımdaydım, bu yüzden et paketleme fabrikasına gidip büroya girdim.

“Seni daha önce görmedim mi ben?” diye sordu adam.

“Hayır,” diye yalan söyledim.

İki ya da üç yıl önce gitmiştim oraya, gerekli formları doldurup sağlık kontrolünden geçtikten sonra dört kat aşağı indirmişlerdi beni, indikçe soğumuştu ortalık, kan pıhtısıyla kaplıydı yerler, yerler yeşildi, duvarlar yeşildi ve adam bana işimi anlatmıştı –düğmeye basıyordun ve fillerin yere yığılışını çağrıştıran seslerden sonra bir şey geliyordu duvardaki delikten– ölü bir şey, iri, çok iri ve kanlı, ve adam göstermişti, o ölü ve devasa et yığınını omuzlayıp kamyona yüklüyordun ve yine düğmeye basıyordun ve bir tane daha geliyordu, sonra da çekip gitmişti, önlüğü, çelik başlığı ve üç numara küçük çizmeleri çıkarmış, basamakları tırmanıp kendimi dışarı atmıştım, şimdi bir kez daha ordaydım, yıkılmış.

“Bu iş için biraz yaşlı değil misin?”

“Güçlenmek istiyorum, güç kullanmayı gerektiren bir iş istiyorum,” diye yalan söyledim.

“Dayanabilecek misin?”

“Keçi gibi inatçıyımdır, eskiden dövüşürdüm. En sıkı boksörlerle dövüştüm.”

“Öyle mi?”

“Öyle.”

“Hımm, yüzünden belli, kötü yumruklar almışsın.”

“Boş ver yüzümü, ellerim çok seriydi, halen de öyledir, heyecan olsun diye arada birkaç yumruk alacaksın.”

“Boksu takip ediyorum ama adını hatırlamıyorum.”

“Başka adla dövüştüm. Altın Çocuk diye bilinirdim.”

“Altın Çocuk mu? Hiç duymadım.”

“Güney Amerika’da dövüştüm. Adalarda, Avrupa’da, küçük kentlerde. İş geçmişimdeki boşluklar bu yüzden. Boksör yazınca insanlar yalan söylediğimi ya da dalga geçtiğimi sanıyorlar. Ben de canları cehenneme deyip boş bırakıyorum.”

“Pekâlâ. Yarın sabah dokuz buçukta sağlık kontrolünden geç ve işe başla. Ağır iş istediğini söylemiştin değil mi?”

“Ee... başka bir şey varsa.”

“Hayır, şu sıralar yok. Elli yaşında filan gösteriyorsun, işe almamam lazım seni aslında. Zamanımızın ziyan edilmesine tahammülümüz yoktur.”

“Başkalarına benzemem ben. Altın Çocuk derlerdi bana.”

“Tamam çocuk,” diye gülümsedi, “seni çalıştıracağız!”

Bunu söyleyiş biçimi hiç hoşuma gitmedi.

İki gün sonra ön kapıdan girdim, tahtadan bir barakanın içinde oturan yaşlı adama, üstünde adım yazılı formu gösterdim. Henry Charles Bukowski Jr., adam beni yükleme bölümüne yolladı, Thurman’ı bulacaktım. Yükleme bölümüne yürüdüm, tahta sıraya oturmuş birkaç adam kaçık ya da homoseksüelmişim gibi baktılar bana.

Ben de kafamda en horlayıcı, en arka sokak bıçkını bakışı olarak canlandırdığım şekilde onlara baktım.

“Thurman nerede? Thurman’ı görmem gerekiyormuş.”

İçlerinden biri Thurman’ı işaret etti.

“Thurman?”

“Ne var?”

“Senin için çalışıyorum.”

“Öyle mi?”

“Evet.”

Öylece baktı bana.

“Çizmelerin nerede?”

“Çizmelerim mi? Çizmelerim yok,” dedim.

Eğildi, sıranın altından bir çift çizme çıkarıp elime tutuşturdu, eski, sertleşmiş. Ayağıma geçirdim, aynı hikâye: üç numara küçük. Parmaklarım ezilip içeri doğru kıvrıldılar.

Sonra kanlı bir önlük ile çelik bir başlık verdi. O sigarasını yakarken ben öylece durdum. Serinkanlı, erkeksi bir tavırla fırlattı kibriti.

“Gel.”

Hepsi zenciydi, yanlarına gittiğimde fanatik kara Müslümanlar gibi baktılar bana. Ben bir seksen boyundaydım ama benden uzundular, ya da iki-üç misli geniş.

“Charley!” diye kükredi Thurman.

Charley, diye geçirdim içimden, benim gibi, adaşım, bu iyi.

Çelik başlığımın içinde terlemeye başlamıştım bile.

“İşe koş şunu!”

Tanrım, yüce Tanrım, o rahat ve tatlı gecelere ne oldu? Amerikan tarzı yaşama inanan Walter Winchell’ın başına neden gelmez bu? Antropoloji dersinde sınıfın en parlak öğrencisi ben değil miydim? Ne oldu?

'Marx İstanbul’da' bir kez daha sahnede

Tiyatroevi'nin, Howard Zinn'in 1999 yılında yazdığı Marx in Soho adlı oyunundan, Semih Çelenk'in uyarlayıp yönettiği Marx İstanbul'da oyunu, 24 Mayıs’ta Akla Kara Tiyatrosu'nda, 30 Mayıs Almanya'da, Berlin Tiyatrom'da ve 14 Haziran'da Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahnelenecek.

Çağımıza yön veren en önemli düşünürlerden biri olan Karl Marks'ın hayatı ve düşünceleri, bir zaman yolculuğundan geçerek sahneye taşınıyor. Oyunda, öldükten sonra hakkında yapılan spekülasyonlardan, fikirlerinin yanlış anlaşılmasından şikâyetçi olan Karl Marks, öte dünyadan gelip bu yanlış anlamaları ve spekülasyonları düzeltmek istiyor.

Tiyatroevi, Howard Zinn'in 1999 yılında yazdığı Marx in Soho adlı oyunundan Semih Çelenk'in uyarlayıp yönettiği Marx İstanbul'da oyununu, Karl Marks'ın 201'inci doğum yıldönümünde 5 Mayıs'ta sahnelemişti.

2009 yılında yitirdiğimiz Amerikalı Marksist tarihçi Howard Zinn, Marks hakkındaki spekülasyonları ve yanlış anlamaları düzeltmek için bir kurgu yapar. Marks, ölmeden önce yaşadığı yere, Londra Soho'ya gelmek ister, fakat öte dünya bürokrasisi yüzünden New York Soho'ya yollanır ve o da Amerika üzerinden günümüz dünyasının, ekonomi-politik eleştirisini yapar. Oyunun yönetmeni Semih Çelenk ise, Marks'ı İstanbul’a getiriyor.

Çelenk, öte dünya bürokrasisinin Marx'ın dilekçesini yanlış anlayarak, onu Beyoğlu'ndaki Soho adlı bir eğlence kulübüne göndermesini, uyarlamasının çıkış noktası olarak aldığını söyleyerek, "Marks bugünün Türkiye'sinden ekonomi politiğe, işsizliğe, yoksulluğa, küreselleşmeye bakıyor. Kendi ağzından kendi güncellemesini İstanbul'da, İstiklal Caddesi'nde kalabalığa oynayarak yapıyor" diyor.

Oyunda Karl Marx rolünü üstlenen Hamit Demir de, Marks gibi tarihsel bir kişiliği hem kendi gerçekliğiyle, hem de bir fantastik hikâyenin kahramanı olarak Türkiye'de canlandırmanın birçok zorluğu bir arada barındırdığını belirterek, "Bu rol, sadece tarihsel bir kişilik olsaydı, oynaması daha kolay olurdu hiç kuşkusuz. Ama hem kendi gerçekliğinde ve hem de bir fantastik hikâye içinde varsayımsal bir rol kişisi olarak düşünüyoruz. Bu zor bir iş. Üstelik bunu, bir de parodiye kaçmadan, ciddi bir mizah içinde başarabilmek gerekiyor" diyor.

Marx İstanbul'da, 24 Mayıs'ta Akla Kara Tiyatrosu'nda, 30 Mayıs Almanya'da Berlin Tiyatrom'da ve 14 Haziran'da Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahnelenecek.

Cem [Öykü]

Kapılara dışarıdan çıkıyorum. Dışarıdan nasıl mı çıkılır? Farz ederek. Halk diliyle söylersek; aklını beş karış havada tutarak.

Küçük bir ilde üniversite öğrencisi olduğunu düşün, kafanın içi her gün bu küçük ilde dolup taşıyor bir de. Sen böyle bir yerde büyük düşünceli küçük bir detaysın ki kendini hep böyle tamamlıyorsun. Sana kalsa bütün hayvanları koruyacak, bütün ihtiyaç sahiplerini doyuracak, bencil olan herkese tek tek iyiliği öğreteceksin, sevginin kudretinden bahsedeceksin ki herkes seni duyup sonsuz aşkına sarılacak. Hüzün görmek yerine yorgun bir ömür istiyorsun kendine. Buraya gelirken de bunu düşünüyordun sonuçta. Bir kıvılcıma özlem duyuyorsun şimdi. Fakat yine de heveslerle dolusun. En güzel şiiri okumak gibi. Oysa sen hep aynı şeyi istiyorsun. Yapamadığın o kadar çok şey var ki, hepsini yapabilmek adına aynı şeyi istiyorsun. Yeni bir şehre gitmek... Gittiğin yerde doyum noktasına ulaşacağına inanıyorsun. Onca hüzün içinde Polyanna hayallerini başaracağını düşünüyorsun. Fakat unutuyorsun; sen zaten sürekli gidiyorsun. Bu kaçıncı şehir? Düşünceleri ile şehirleri taşıran sensin. Küçük halinle sığamayan sensin. Eksiksin. Kendini kendi ile tamamlayan hangi insan bir diğerine umut olmuştur ki? Sen de dahil, hanginiz?

Kafanın içini o kadar yoruyorsun ki bu saatlerde, günlük rutinini yapmak için hazırlanıyorsun.

Yürüyüş yapıyorsun, her akşam saat 9 civarında. Yürümek değil de izlemek keyif veriyor. Yürürken kendi düşüncelerine bir kez daha boğulursun, izlerken ise onların hakkında derince dalıp gidersin. Sokak sokak var olan her şeyi izliyorsun. Arkasındaki hikâyeleri hayal ediyor ve her bir kaldırım taşına bir hikâye kuruyorsun. Bastığın taşları görmeden. Birikmiş taş yığınlarını gruplara ayırıyorsun, kimse yalnız kalmamalı. Belki de senin bu adil ayırmanda büyük bir haksızlık vardır. Birilerini yalnız bırakmışsındır. Hayır, bu sana ait değil, Tanrı’ya özgü bir hata. Sen yoluna devam ediyorsun. Gelişigüzel geçerken bir kafenin önünden, tanıdık bir ses mırıldanıyor yüksek kelimelerle mikrofona. Bilmiş bilmiş bahsediyor bir şeylerden. Heyecanlandırıyor bu ses seni. Sese yöneldikçe buğulu camlar ve camlara içeriden asılmış perdeler görüyorsun. Net göremiyorsun sesi. Sanki yasak gibi. Onu bir sebepten ötürü sadece içeridekiler görebiliyor. Belki Tanrı küçük oyunlarını oynuyor yine, belki hiç anlaşamayacak ve birbirinizin çirkin yüzünü göreceksiniz. Tanrı sever küçük zarları. Bir siluet, oturuyor sanki. Anımsadığın bu görüntü, kendini sesi ile hatırlatıyor sana. Saatlerce sohbet ettiğin bir ses gibi. Tanrım? Sen mi geldin? Kokusunu bilmediğin için ne kadar da şanslısın, sesi daha iyi duymak için gözlerini kapatıp dinliyorsun. Gözlerinle de duyarsın, varlığın ötesinde hayallerinde var edersin tüm bu hisleri sana vereni. Ve bu daha gerçekçidir masum bakışlı bir kaçaktan. Evet, şanslısın ki kokusunu bilmiyorsun. Biliyor olsaydın ona yakınlaşman gerekirdi buğulu ve kapalı camların arkasından. Tanıyabilmen için. Ne kadar yakınlaşman gerekirse gereksin, sen yakınında olabilir miydin peki, en iyi ihtimalin karşısında? Aynı hislerle sana bakan bir arkadaşın duruyor karşında. Onaylıyor gözleri ile seni. Arkadaşına bakıyorsun durumu anlamlandırmak adına. Eliyle çağırıyor seni. Sana mücevher dolu bir kutu verircesine heyecanlı. Esmer parmakları açılıp kapanıyor. Gidiyorsun. Mekânın arka tarafındaki küçük bir pencere. Unutulmuş bir pencere. Buğulu değil. Perde dışarıdan asılmış pencereye. Perdeyi iki parmağıyla aralıyor arkadaşın, içerideki ışık yüzüne yansıyor. Tozlu bir dürbünden bakar gibi görebiliyorsun onun sırtını. Bu yalnız kalmış sırt, seni heyecanlandırıyor. O siluetin sırtını tanıyorsun artık. Geniş omuzlu bir ceket giyinmiş. Omuzlarındaki dünya yükünü gizlemeye çalışır gibi omzu olan bir ceket. Düşün ki bir sırt sana, orada mecburen durduğunu düşündürüyor.

"Elinde cennetin kayıp haritası," diyor ve diyor. "Kimse görmüyor, kimse duymuyor."

"Bırak düşsün omuzların, bu kadar da dik durmak zorunda değilsin, haykıra haykıra yaşa bu yükü. Kelimelerindeki ve sesindeki sızıda gizleme artık,” demek istiyorsun. Duymayacak diye bunu, iç geçirerek, vazgeçiyorsun söylemekten.

Edebiyatımızda bir devrin sonu: 'Eski Köye Yeni Roman'

Erkan Irmak, Eski Köye Yeni Roman'da bir dönem boyunca Türkiye'de etkili olmuş "köy romanı" türünün tarihini, kökenini ve sonunu ele alıyor.

Osmanlı'dan Cumhuriyet'e köy ve köylüye bakışın biçimlenişi ve dolayısıyla köyde geçen ya da köy temalı romanlarla köy romanlarının arasındaki türsel farka odaklanıyor. Bunu aynı zamanda kuramsal bir meseleye, romanın ne olduğu ve köy romanlarının nasıl tanımlanabileceği sorusuna ayırarak ayrıntılandırıyor.

Roman türünün diğer edebi türlerden nasıl ayırt edilebileceğini, ontolojik ve epistemolojik kaynaklarının neler olduğunu, roman hakkında öne sürülen farklı teorik yaklaşımların nasıl yorumlanabileceğini ve nihai olarak da bu tartışmaların sonunda bir "köy romanı" fikrinin hangi özellikler etrafında çerçevelendirilebileceğini tartışıyor.

Erkan Irmak, bir yandan 1950'den 1980'e uzanan bir süreçte "köy romanı tarihi" kılavuzu oluşturmaya çalışırken, diğer taraftan köy romanı türünü etraflıca tartışan bir kaynak ortaya çıkarıyor.

ERKAN IRMAK KİMDİR?

1983 yılında İstanbul’da doğdu. Lisans, yüksek lisans ve doktora derecelerini Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı. Kayıp Destan'ın İzinde adlı Nâzım Hikmet'in Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları'na odaklanan yüksek lisans tezi, 2009 Memet Fuat Eleştiri/İnceleme Ödülü'ne layık görüldü. Aynı adla İletişim Yayınları’nca yayımlanan kitabı ise 2011’de Cevdet Kudret Jüri Özel Ödülü’nü kazandı. Azade Seyhan'ın Modern Türk Romanı isimli çalışmasını Türkçeye çevirdi.

Makale, deneme, çeviri ve eleştiri yazıları çeşitli dergi ve kitaplarda yer almıştır. 2011'den bu yana İstanbul Şehir Üniversitesi'nde eleştirel okuma ve yazma dersleri vermektedir.

(Erkan Irmak, Eski Köye Yeni Roman – Köy Romanının Tarihi, Kökeni ve Sonu (1950-1980), İletişim Yayınları, İnceleme, Aralık 2018, 332 s.)

VİDEO-KLİP | Turgut Uyar / "Binlerce"

binlerce pazartesi geçti ömrümde

hangisiydi o çıkaramıyorum

bir kiraz yediğimi hatırlıyorum kurtluydu

demek oldukça eski

bir de saçmasapan şeyler

bir kızın dizaltını örneğin

bir adamın çirkin sigara içişini

nasıl yaşanıyor bu vesayetli dünyada

hangi çılgınlar nasıl dayanıyor buna

kimsenin soyunu sopunu bulmak görevim değil

kendi öykümü düzenlemek yetiyor bana

güzel bir öğle vakti

eski güzel bir akşamı hatırlayarak

sonra dopdolu şeyler

damacanalar gibi

içim kabarıyor

sonu olsun diyorum

neyin sonu ama

hiç değilse bu taş basamakların

Yeryüzü Notları: Düşüş

Kendi kalbinin bir başkasının içinde attığına inanıyor musun?

Sen bir budalasın!

*

İnsan aslında başlarken, bir anlamda sonlandırmış da olmuyor mu her şeyi? Tükenişin, sonun mutlak olduğu bir deneyimler uzantısının hangi noktası gerçekten tutunmaya değer?

*

Bir insanın kendisi için yaptığı seçimin çoğu zaman bir başkasının ya da büyük bir topluluğun kader dediği şey olması ne büyük gariplik.

*

Çoğu zaman mutluluğumuzu, başkalarının mutsuzluğu üzerine kurguluyor olmamız mide bulandırıcı.

Bilincin bu kadar çok yara alıp paramparça ayrıştırıldığı bir yerde, onun bütünlüklü, çoğunluğun yararına bir şey ortaya çıkarabileceğine inanmak ne büyük şarlatanlık.

*

Lanet olsun iyiliğin egemenlerine

Yaşadım

Gördüm

ve

Tiksindim

Boş duvar (Şiir)

Sarı düz bir duvarda kocaman

masmavi bir leke gibi duruyorsun

Dokunuyorum yirmi üçlük parmaklarımla

mavi bir lekeye

Ve kalkıp o mavi kuşu öpüyorum

Yani soğuktan boyası silinmiş duvarı

Yani çatlamış duvarı

Yolundan çokça yokluğum geçmiş sökmüşüm hepsini

Yani ağrıyan dişlerimi

Yani çatlamış dudaklarını sevgilim

Çatlamış dudaklarını öpüyorum

Martin Eden